OFERTA ZAWIERA WIDOWISKA PROFILAKTYCZNE Z PRELEKCJAMI DLA DZIECI NAJMŁODSZYCH, UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH ORAZ MŁODZIEŻY SZKÓŁ ŚREDNICH.

Scenariusze przedstawień w warstwie merytorycznej związane są ze wskazaniami Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Tematyka z zakresu przeciwdziałania narkomanii normuje ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Ponadto w świetle ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym zarówno wątki z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi, jak i z zakresu przeciwdziałania narkomanii, są podjęte w oparciu o cele Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025.

MŁODZIEŻ SZKÓŁ PODSTAWOWYCH (kl. VII, VIII) I SZKÓŁ ŚREDNICH

Spektakl „Rodzinny dramat” dedykowany jest uczniom klas 7-8 szkoły podstawowej oraz młodzieży szkół średnich. Przedstawia niecodzienną historię cenionego adwokata oraz jego nastoletniej córki Karoliny. Ich życie wydaje się być bardzo poukładane, szczęśliwe i pełne rodzinnej miłości. Okazuje się jednak, że prawnik nadużywa alkoholu i środków psychoaktywnych, nieudolnie ukrywając ten fakt przed swoim dzieckiem. Jego kamuflaż nie jest skuteczny ponieważ po tak zwanym spożyciu staje się porywczy, co od razu zdradza go w oczach córki. Ale Karolina to mądra nastolatka która wie, że jej ojciec jest uzależnionym człowiekiem, wymagającym pomocy a najprawdopodobniej natychmiastowej terapii. Pewnego wieczoru ojciec Karoliny zostaje wezwany na komisariat w sprawie jednego ze swoich klientów. W tej samej chwili córka prosi go o wyjazd do centrum handlowego w celu kupienia obiecanego, nowego telefonu. Stary smartphone w emocjach został przypadkowo zniszczony przez ojca podczas oglądania meczu. Gdy próbują wyjść z domu Karolina wyczuwa u ojca alkohol. Stanowczo zabrania mu prowadzić samochód, ale ten twardo podtrzymuje, że nie pił. W trakcie kłótni pomiędzy ojcem i córką adwokat ostatecznie przyznaje się do picia alkoholu. Jednak zamiast przeprosić córkę i zrezygnować z prowadzenia samochodu wręcza jej kluczyki i proponuje kierowanie autem. Zaskoczona i przerażona Karolina po kilku minutach rozmowy decyduje się zawieźć ojca do pracy, pare ulic dalej. Niestety to, co miało być prostą i szybką przejażdżką przerodziło się w najgorszą noc w ich życiu. Po drodze dochodzi do tragicznego wypadku w którym ginie przypadkowa kobieta. Jakie konsekwencje prawne czekają naszych bohaterów? Czy Karolina poradzi sobie z depresją, która pojawiła się u niej po tym tragicznym wydarzeniu? Czy rodzina przetrwa ten trudny czas? Zapraszamy do obejrzenia naszego spektaklu „Rodzinny dramat”.

Wartości wychowawczo-profilaktyczne: Edukacja zdrowotna - radzenie sobie ze stresem, zdrowie i życie jako najważniejsza wartość, depresja jako choroba cywilizacyjna, wynikające z niej myśli samobójcze, wpływ problemów rodzinnych na depresję, wsparcie szkoły w przełamywaniu milczenia. Bezpieczeństwo i profilaktyka zachowań ryzykownych - uzależnienie od alkoholu i narkotyków, poszerzenie wiedzy na temat środków uzależniających, zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz ich wpływ na prawidłowe funkcjonowanie rodziny.

"Na sygnale" to spektakl adresowany do uczniów klas 7-8 Szkoły Podstawowej oraz Szkół Ponadpodstawowych. Przedstawia historię młodego chłopaka o imieniu Wojtek. W szkole do której uczęszcza nasz bohater od 1 września pojawia się nowa uczennica.   Z powodu swojego ekstrawaganckiego wyglądu dziewczyna wzbudza duże zainteresowanie społeczności szkolnej. Chłopcy chcą jej zaimponować a u dziewczyn wywołuje lekką zazdrość. Dominika, bo tak ma na imię nowa uczennica to wbrew pozorom spokojna,  miła i bardzo zdolna dziewczyna. Wraz z rodzicami i młodszym bratem przeprowadziła się z zupełnie innych stron Polski. Wojtek jest pierwszą osobą w szkole która poznaję bliżej nową koleżankę. Mając dobre intencje postanawia zaprosić Dominikę na imprezę organizowaną przez jednego ze szkolnych przyjaciół. Dziewczyna nie widzi w tym nic złego, wręcz przeciwnie upatruje w tej sytuacji szansę na szybszą aklimatyzację w nowym miejscu. Jednak to co początkowo zapowiadało się na zapoznawcze spotkanie młodzieży przerodziło się w ogromną tragedię. Dramat jaki spotkał uczestników tej imprezy na długo zostanie zapamiętany w całym mieście. Gdy kilka dni później Wojtek obudził się w szpitalu, dowiedział się, że Dominika nie przeżyła tego wieczoru. Mieszanka alkoholu i narkotyków jaka trafiła w ręce młodych ludzi była tak duża, że wszyscy uczestnicy imprezy znaleźli się w szpitalu.                                           Najtragiczniejszym wydarzeniem tego spotkania stała się śmierć Dominiki, której młody organizm nie poradził sobie z potężnym zatruciem. Jak nasz bohater odnajdzie się w tej sytuacji? Czy musiało dojść do tak tragicznego w skutkach zdarzenia? Na te i inne pytania odpowiemy sobie po obejrzeniu naszego najnowszego spektaklu „Na sygnale”. 

Wartości wychowawczo-profilaktyczne: zagrożenia dla zdrowia wynikające z picia alkoholu, sięgania po różnego rodzaju środki psychoaktywne, dopalacze, profilaktyka antynikotynowa, konsekwencje bezmyślnego korzystania z łatwo dostępnych środków farmaceutycznych, kierowanie się powszechnie akceptowalnymi wartościami społecznymi w budowaniu swojej pozycji w grupie, wzmacnianie wagi osobistego wyboru w preferowaniu zachowań i postaw pozytywnych, z podkreśleniem praktycznego zastosowania pojęcia asertywności.

Spektakl „Cisza” przedstawia historię przeciętnego, niczym szczególnym nie wyróżniającego się chłopaka o imieniu Maciek. Wydawać by się mogło, że nasz bohater ma mnóstwo kolegów, jest bardzo lubiany i prowadzi szczęśliwe życie. Jednak nic bardziej mylnego, okazuje się bowiem, że to wszystko maska, którą chłopak zakłada wychodząc z domu. Tak naprawdę nie ma żadnych przyjaciół, a w szkole czuje się wykorzystywany przez swoich rówieśników. Najgorsza jest jednak jego relacja z z rozwiedzionymi rodzicami. Maciek mieszka z mamą nadużywającą alkoholu i jej konkubentem. Nie czuje się kochany, ani potrzebny a wręcz odnosi wrażenie przeszkadzającego. Z ojcem widuje się rzadko i nie ma od niego żadnego wsparcia. Pamiętając z dzieciństwa kłótnie rodziców nastolatek niesłusznie obwinia się o to, że był powodem rozwodu mamy i taty. Odczuwa również coraz większe wrażenie, że życie ludzi którzy go otaczają byłoby znacznie szczęśliwsze gdyby go nie było na świecie. W chwilowym zapomnieniu o problemach pomagają mu alkohol i środki psychoaktywne. Niestety samotność, nawarstwiające się negatywne emocje i brak odwagi by o nich rozmawiać wpędzają chłopaka w depresję i popychają do próby samobójczej. Czy potrafimy dostrzec problemy drugiego człowieka? Zauważyć nieme wołanie o pomoc? Jak sobie radzić w stanach depresyjnych i gdzie szukać pomocy? Tego dowiecie się z naszego najnowszego spektaklu „Cisza”.

Wartości wychowawczo-profilaktyczne: Edukacja zdrowotna- radzenie sobie ze stresem, zdrowie i życie jako najważniejsza wartość, pokonywanie słabości, zagrożenia związane z uzależnieniem od alkoholu i narkotyków poszerzenie wiedzy na temat środków uzależniających i zagrożeń z nimi związanych. Bezpieczeństwo, profilaktyka zachowań ryzykownych- samookaleczenia jako „lekarstwo” na narastające napięcie, depresja i wynikające z niej myśli samobójcze, wpływ grupy rówieśniczej, kłamstwo jako broń raniąca najbardziej, wsparcie rodziców oraz szkoły.

UCZNIOWIE KLAS IV-VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ (PO UZGODNIENIU Z ORGANIZATOREM MOŻLIWA OBECNOŚĆ KLAS VII, VIII)

"Niewinna gra" to spektakl przygotowany dla uczniów klas 4-6 szkół podstawowych (po uzgodnieniu z organizatorem możliwy udział klas 7-8). Przedstawia współczesną historię dziewczynki o imieniu Klaudia. Nasza bohaterka to przeciętna dwunastolatka, uczęszczająca do typowej szkoły podstawowej. W klasie ma grono życzliwych przyjaciół a jednym z nich jest Michał, chłopak zakochany w grach komputerowych. Klaudia jest nim zauroczona i próbuje wszelkimi sposobami zwrócić na siebie jego uwagę. Żeby lepiej zaimponować koledze postanawia mocniej zagłębić się w wirtualnym świecie gamerskim i streamerskim. Coraz więcej czasu poświęca oglądaniu streamerów, czyli młodych ludzi reklamujących nowe gry oraz tłumaczących i udostępniających swoje postępy w grach. Z dnia na dzień zaczynają jej imponować wytrawni gracze a świat gamingowy w którym uczestniczy daje jej poczucie pozornego szczęścia. Już po miesiącu zauważalne są pierwsze zmiany w zachowaniu naszej bohaterki. Jej świetne relacje z tatą, oparte na szczerości i wzajemnym zaufaniu zaczynają się zmieniać w nieustające kłamstwa i kłótnie. Klaudia zaniedbuje nie tylko obowiązki domowe ale również szkolne. Jej głowę zaprzątają już nie tylko YouTube czy popularne media społecznościowe ale przede wszystkim gry, zajmujące cały wolny czas współczesnego nastolatka, uzależniając go od siebie przez całą dobę. Klaudia nocą udając przed rodzicami że śpi, nadal uczestniczy w życiu wirtualnym. Wszelkie rozmowy i zakazy, łącznie z zabraniem telefonu czy gamepada nie przynoszą zmian w jej zachowaniu a zdesperowana dziewczynka w osiągnięciu zamierzonego celu posunie się nawet do kradzieży i szkolnego szantażu. Czy nasza bohaterka zrozumie niebezpieczeństwo na jakie narażone jest jej zdrowie? Czy w szkole poradzi sobie z zaległościami i uzyska promocję do następnej klasy? Czy w reszcie jej relacje z tatą znowu będą jak dawniej? Na te i inne pytania uzyskacie odpowiedzi po obejrzeniu naszego najnowszego spektaklu „Niewinna gra”.

Wartości wychowawczo-profilaktyczne: Kształtowanie postaw społecznych - wpływ grupy rówieśniczej na zachowania innych osób, radzenie sobie z negatywnymi emocjami oraz zachowaniami agresywnymi. Zdrowie, edukacja zdrowotna - postawy otwarte na poszukiwanie pomocy, kondycja zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, zagrożenia dla życia związane z uzależnieniem od alkoholu, papierosów, uzależnienia behawioralne (od telefonów czy internetu) jako nowa jednostka chorobowa. Bezpieczeństwo, profilaktyka zachowań ryzykownych - troska o własne bezpieczeństwo w relacjach opartych o kontakty w sieci, umiejętność przewidywania konsekwencji podejmowanych decyzji.

"Przesłuchanie" to przedstawienie dedykowane klasom 4-6 Szkoły Podstawowej (po uzgodnieniu z organizatorem istnieje możliwość poszerzenia grona odbiorców). Główny bohater spektaklu, komisarz policji Robert Nowak ma za zadaniem złapać szkolnego cyberprzestępcę. W miejscowej szkole jedna z uczennic klasy VI padła ofiarą hejtu internetowego. Ktoś nieznany zaczął wysyłać do uczniów przerobione w programie graficznym zdjęcia, ośmieszające Dorotę. Na wszystkich z nich uczennica ma mieć kontakt z różnymi używkami, wyglądając w sposób kompromitujący. Początkowo zdjęcia pojawiały się w popularnych mediach społecznościowych do których dostęp mieli tylko uczniowie. Niestety na tym się nie skończyło, tajemniczy „ktoś” zdołał włamać się na prywatne konto Doroty dokonując jeszcze większego przestępstwa. Tym razem wszyscy łącznie z rodziną i nauczycielami zaczęli otrzymywać przerobione, kompromitujące fotki. Rozpoczyna się szkolna nagonka na Dorotę a niczemu nie winna uczennica przestaje chodzić do szkoły. Rodzice dziewczynki po rozmowie z Dyrekcja i pedagogiem szkolnym postanawiają zgłosić sprawę na policję. Zaangażowany w sprawę Komisarz Nowak przesłuchuję uczniów, którzy mogą być zamieszani w szkalowanie Doroty. Czy uda mu się odnaleźć sprawcę i czy winny poniesie zasłużoną karę? Jakie konsekwencje prawne grożą internetowym hejterom? Odpowiedź poznacie po obejrzeniu spektaklu „Przesłuchanie”.

Wartości wychowawczo-profilaktyczne: Kształtowanie postaw społecznych - wpływ grupy rówieśniczej na zachowania innych osób, wrażliwość na krzywdę człowieka, radzenie sobie z negatywnymi emocjami oraz zachowaniami agresywnymi. Zdrowie, edukacja zdrowotna - postawy otwarte na poszukiwanie pomocy, kondycja zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, zagrożenia dla życia związane z uzależnieniem od alkoholu, uzależnienia behawioralne (od telefonów czy internetu) jako nowa jednostka chorobowa. Bezpieczeństwo, profilaktyka zachowań ryzykownych, troska o własne bezpieczeństwo w relacjach opartych o kontakty w Sieci, rozwijanie postaw opartych na odpowiedzialności za dokonywane wybory, konsekwencje prawne wynikające z cyberprzestępczości.

Spektakl "Nowy trend" to historia przebojowej uczennicy Weroniki i chłopaka o imieniu Kamil. Pewnego dnia dziewczyna zostaje wezwana przez wychowawcę klasy na krótką rozmowę. Obawiając się, że zrobiła coś złego szybko i na gorąco próbuje sobie przypomnieć wydarzenia z ostatnich dni. Jednak w trakcie rozmowy z nauczycielem okazuje się, że nie ma żadnego problemu. Wręcz przeciwnie, wychowawca informuje uczennicę, że ma dla niej i innych liderów klasowych specjalną wiadomość. Za kilka dni w klasie pojawi się nowy uczeń o imieniu Kamil i zadaniem Weroniki oraz całej społeczności klasowej będzie pomóc mu w aklimatyzacji. Nastolatka z chęcią podejmuje się powierzonego jej zadania i potajemnie planuje integracyjne spotkanie. Zaprasza Kamila na nieformalną imprezę klasową, tak zwany chrzest w celu sprawdzenia go w gronie przyjaciół. Na spotkaniu młodzież planuje pić alkohol a standardowym elementem zabawy będzie relacjonowanie wszystkiego na żywo w internecie. Następstwem tych wydarzeń jest seria filmów z uczniami, które pojawiają się w sieci a najbardziej skompromitowaną i upokorzoną osobą jest na nich Kamil. Społeczność szkolna jest oburzona zachowaniem Weroniki i reszty uczestników zabawy. Wybucha szkolny skandal, wzywani są rodzice a młodych ludzi czeka poważna rozmowa z wychowawcą i dyrektorem szkoły. Czy dziewczyna zrozumie swój błąd i czy zdoła go naprawić? Jakie konsekwencje poniosą uczniowie? Odpowiedź na te i wiele innych pytań znajdziecie w naszym najnowszym spektaklu „Nowy trend”. 

Wartości wychowawczo-profilaktyczne: Kształtowanie postaw społecznych - wpływ grupy rówieśniczej na zachowania innych osób, wrażliwość na krzywdę człowieka, radzenie sobie z negatywnymi emocjami oraz zachowaniami agresywnymi. Zdrowie, edukacja zdrowotna - postawy otwarte na poszukiwanie pomocy, kondycja zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, zagrożenia dla życia związane z uzależnieniem od alkoholu, papierosów, uzależnienia behawioralne (od telefonów czy internetu) jako nowa jednostka chorobowa. Bezpieczeństwo, profilaktyka zachowań ryzykownych: troska o własne bezpieczeństwo w relacjach opartych o kontakty w Sieci, rozwijanie postaw opartych na odpowiedzialności za dokonywane wybory, umiejętność przewidywania konsekwencji podejmowanych decyzji.

PRZEDSZKOLAKI ORAZ DZIECI KLAS 0-3 SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

„Tajemniczy skrzat” to bajka profilaktyczna dedykowana przedszkolakom i dzieciom klas 1-3 szkół podstawowych. Mała, nadpobudliwa ruchowo Lenka ma problem z rozładowaniem swojej ogromnej energii a zapracowani rodzice nie zawsze mają czas zabierać ją na plac zabaw. Nudząc się popołudniami uwielbia grać w gry w taty telefonie a wieczorami wykorzystuje swój wolny czas bawiąc się gamepadem który dostała na urodziny. Ponieważ wbrew prośbom rodziców robi to stosunkowo za długo to często bolą ją oczy i głowa. Pewnego wieczoru podstępnie i wbrew woli rodziców, chcąc przejść kolejny etap ulubionej gry, przemyca do swojego pokoju gamepad. Kiedy pochłonięta pokonywaniem kolejnych przeszkód bawi się w najlepsze niespodziewanie odwiedza ja tajemniczy gość. Jest to Skrzat Franek który zamiast przez swoją szafę trafić do baśniowego świata Narnii, przypadkiem znalazł się w szafie i pokoju Lenki. Po zabawnym i emocjonalnym zapoznaniu się z dziewczynką, Franek prosi Lenkę o pomoc w zaopiekowaniu się tajemniczym pudełkiem. Dla Skrzatów jest ono niezwykle ważne a dodatkowo nikomu nie wolno go otworzyć. Powierzone zadanie spowoduje interesujący i zabawny splot zdarzeń a Lenka będzie musiała się zmierzyć ze swoimi słabościami a także z pokusami kolejnego nieproszonego gościa. Czy dziewczynka okaże się lojalną i odpowiedzialną przyjaciółka? Bajka „Tajemniczy Skrzat” zwraca uwagę na problemy współczesnych, przebodźcowanych dzieci których często jedyną rozrywką jest oglądanie filmików w telefonie lub granie na konsolach. Dzieci cierpiących na brak wspólnej zabawy z rówieśnikami i brak przebywania na świeżym powietrzu. W spektaklu zwracamy również uwagę na otyłość w szkołach która jest wynikiem nie tylko złego odżywiania ale również brakiem ruchu fizycznego.

Wartości wychowawczo-profilaktyczne: zapoznanie się z podstawowymi zasadami profilaktyki uzależnień, szkodliwy wpływ alkoholu i papierosów na zdrowie człowieka, zbyt częste i długie korzystanie z tabletów, laptopów, telefonów komórkowych i związane z tym problemy psychiczne, coraz powszechniejsze zjawisko otyłości u dzieci w wieku wczesnoszkolnym, sport i ruch fizyczny mające korzystny wpływ na nasze zdrowie i właściwą sylwetkę. 

"Zaczarowany eliksir" to bajkowy spektakl dedykowany przedszkolakom oraz uczniom klas 0-3 Szkoły Podstawowej.       Przedstawia perypetie dwójki zwierzęcych przyjaciół. Niesforna małpka Gapcio oraz łatwowierny piesek Dyzio wyruszają w swoją szaloną podróż, pełną przygód i niesamowitych zwrotów akcji. Okraszoną pięknymi piosenkami oraz energetyzującym tańcem. Podczas wędrówki poznają zalety zdrowego odżywiania oraz dobrych manier. Na jednym z etapów podróży niespodziewanie na ich drodze pojawi się nieznajoma starsza pani, która zaoferuje naszym bohaterom tajemniczy „zaczarowany eliksir”. Magiczny trunek ma zapewnić im szczęście i dostarczyć wiele wymarzonych prezentów. Mimo, że początkowo instynkt podpowiadał zwierzakom żeby nie brali eliksiru od nieznajomej starszej pani, to jednak Dyzio i Gapcio ulegli swojej chciwości. Na szczęście bojaźliwy Dyzio w obawie o zdrowie nie wypił mikstury, natomiast bardziej odważny Gapcio nie mógł się powstrzymać od jej spróbowania. Dość szybko okazało się, że tajemnicza pani okłamała naszych przyjaciół. Zamiast góry nowych zabawek doszło do niespodziewanej przemiany Gapcia w dziwnego stwora. Aby odczarować małpkę tajemniczym, magicznym zaklęciem nasi bohaterowie będą zmuszeni poprosić o pomoc kogoś z widowni. Czy wspólnymi siłami uda się złamać zaklęcie? Czy Gapcio i Dyzio wyciągną wnioski ze spotkania z nieznajomą? Wszystkiego dowiecie się po obejrzeniu bajki teatru Kurtyna „Zaczarowany eliksir”.  

Wartości profilaktyczno – wychowawcze: Edukacja zdrowotna - kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne zdrowie, szkodliwy wpływ używek i „śmieciowego” jedzenia na zdrowie człowieka. Kształtowanie postaw społecznych - wytrwałość w działaniu i dążeniu do celu, umiejętność właściwego zachowania się w sytuacjach zwycięstwa i porażki, zachowanie obowiązujących norm i reguł kultury osobistej, odróżnianie dobra od zła, nieufność w stosunku do nieznajomych dorosłych oferujących nam prezenty czy też zachęcających do wspólnej zabawy lub spaceru.

"Mapa skarbów" to bajka profilaktyczna skierowana do przedszkolaków i dzieci z klas 1-3 szkoły podstawowej. Przedstawia historię małego i niesfornego chłopca o imieniu Oskar. Chłopak chciałby spędzać całe popołudnia i wieczory na robieniu psikusów rodzicom oraz na graniu w gry komputerowe. Jednak jego rodzice nie pozwalają mu na codzienne granie z uwagi na jego zdrowie a także z powodu powtarzającego się często złego zachowania chłopca. Aby odciągnąć go od komputera, poza aktywnością fizyczną, mama znalazła jeszcze jeden sposób na zagospodarowanie czasu nudzącego się synka. Oskar daje się przekonać do czytania książek. Jedna z nich o piratach uwalnia w chłopcu drzemiące pokłady wyobraźni. Dzięki magicznemu listowi znalezionemu w owej książce, Oskar oczami fantazji przenosi się do bajkowego świata piratów. Przemienia się w korsarza który odnajdując zaginioną mapę wyrusza w podróż żeby zdobyć ukryty skarb kapitana Cooka. Podróż ta jest pełna przygód, muzyki i tańca a w wypełnionej akcją historii pojawiają się różne postaci. Jedną z nich jest czarny charakter o sympatycznym imieniu Gucio, który rywalizując z Oskarem spróbuje za wszelką cenę zdobyć skarb dla siebie. Przed Oskarem bardzo trudne zadanie jakim jest pokonanie Gucia i przekonanie go, że takie cnoty jak dobro i chęć dzielenia się są lepsze od zła i chciwości.

Wartości wychowawczo-profilaktyczne: Profilaktyka zachowań ryzykownych - zapoznanie z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa, kształtowanie właściwego zachowania się w sytuacji zagrożenia, dobre i złe strony Internetu. Edukacja zdrowotna - kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne zdrowie, niebezpieczeństwo użycia łatwo dostępnych lekarstw i używek takich jak alkohol czy papierosy, uzależnienia behawioralne. Kształtowanie postaw społecznych - wytrwałość w działaniu i dążeniu do celu, umiejętność właściwego zachowania się w sytuacjach zwycięstwa i porażki, nawiązywania i podtrzymywania relacji z rówieśnikami, rozpoznawania ich potrzeb, empatia i szacunek dla słabszych.